رزیم لاغری ودرمان چاقی

 معرفی رژیم‌های لاغری

 

 

در این مقاله بررسی عمیقی روی بحث رژیم لاغری و درمان چاقی خواهیم داشت و نکته‌ها و راز و رمزهایی که پیرامون رژیم‌های لاغری وجود دارد و اغلب توسط متخصصان و سایت‌ها گفته نمی‌شوند را برایتان بازگو می‌کنیم.

در این مطلب یک بار برای همیشه تمامی نکات و راز و رمزهای رژیم لاغری صحیح را باهم بررسی می‌کنیم. از دروغ‌هایی که گفته می‌شود تا باورهای غلطی که وجود دارد.

 

تعریف چاقی چیست؟

برای اینکه بتوانید چاقی را درمان کنید ابتدا باید با چاقی کامل و صحیح آشنا شوید. با پاسخ مختصر و مفید به چند سوال شروع می‌کنیم:

1. چه زمان فرد را می‌توان چاق در نظر گرفت؟

چاقی در حالت کلی به افزایش بیش از حد مجاز چربی، در یک یا چند ناحیه از بدن اطلاق می‌شود.

زمانی فرد را چاق می‌دانند که بر اساس اندازه‌گیری‌ها و مقیاس‌های تعریف شده، افزایش تجمع چربی در بدن آن فرد محرز شود.

برای تشخیص اینکه فردی چاق است یا خیر، باید از ابزار اندازه گیری نظیر BMI و دور کمر استفاده کنیم.

 

2. BMI چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟

BMI یا شاخص توده بدنی به حاصل تقسیم وزن (کیلوگرم) به مجذور قد (متر مربع) گفته می‌شود که در واقع ابزاری است که با آن می توان وزن فرد را نسبت به قد وی سنجید.

پس از محاسبه، عدد حاصل با دسته بندی مشخصی مقایسه می‌شود.

3. عوامل اصلی بروز چاقی کدامند؟

چاقی به طور کلی یک بیماری چند عاملی و پیچیده است که تحت تاثیر ژنتیک، عوامل محیطی و تاثیر متقابل این دو عامل بروز می‌کند.

آیا چاقی بیماری است؟

خب چرا چاق نمانیم؟ از نظر عموم مردم معمولا چاق‌ها مهربان‌ترند!

اما مشکل از آنجایی شروع می‌شود که بحث بیماری‌های مرتبط با چاقی مطرح می‌شود. بگذارید رابطه آن با بیماری‌ها را بررسی کنیم:

1. چاقی باعث ایجاد چه بیماری‌هایی خواهد شد؟

بیماری‌هایی نظیر بیماری‌های قلبی عروقی، سکته مغزی، مشکلات تنفسی، دیابت نوع 2، اختلالات خواب، التهاب استخوانی و مفصلی، سنگ کیسه صفرا، استرس، اختلالات هورمونی نظیر قطع قاعدگی یا قاعدگی دردناک در ارتباط مستقیم با چاقی هستند و نکته مهم این است که چاقی می‌تواند در نهایت منجر به سرطان‌هایی نظیر اندومتر، پستان، پروستات و کلون نیز بشود.

2. کدام بیماری‌ها در کنار چاقی نیاز به توجه ویژه خواهند داشت؟

برخی بیماری‌ها از جمله بیماری عروق کرونری قلب، دیابت نوع 2 و اختلالات خواب، زمانی که همراه با چاقی باشند، نیاز به توجه ویژه خواهند داشت. از جمله بیماری‌های قلبی زیر:

1. سابقه سکته قلبی
2. آنژین صدری
3.  جراحی عروق کرونری

همچنین اختلالات خواب در کنار چاقی زمانی نیازمند توجه ویژه خواهد بود که برخی از علائم نظیر خر و پف و قطع تنفس در حین خواب که منجر به پریدن ناگهانی خواهد شد، بروز کنند.

3. برای مدیریت بیماری‌های مرتبط با چاقی چه اقداماتی نیاز است؟

بررسی میزان کلسترول و تری گلیسیرید خون، قند خون و فشار خون می تواند کمک شایانی در جهت پیشگیری یا درمان این بیماری‌ها داشته باشد.

درمان چاقی

درمان چاقی از سه راه درمان تغذیه‌ای-پزشکی، ورزش و رفتار درمانی امکان پذیر است. در ادامه درمان تغذیه‌ای-پزشکی که رواج و محبوبیت بیشتری دارد را بررسی می‌کنیم:

1. برای شروع رژیم لاغری نیاز به چه اطلاعاتی از خود داریم؟

برای شروع یک رژیم لاغری یا برنامه کاهش وزن علاوه بر رژیم غذایی نیاز به بررسی سبک زندگی می‌باشد:

1. بررسی دلایل و انگیزه‌های کاهش وزن
2. دریافت حمایت از سوی خانواده و دوستان
3. درک خطرات چاقی و فواید کاهش وزن
4. دریافت اطلاعات در زمینه فعالیت‌های ورزشی
5. بررسی وضعیت اقتصادی و معیشتی برای تعیین برنامه غذایی مناسب

2. چه کسانی نباید از رژیم لاغری تبعیت کنند؟

1. زنان حامله
2. زنان شیرده
3. افراد با اختلالات حاد روانی نظیر افسردگی شدید
4. افرادی که اعتیاد به هر نوع ماده‌ای دارند
5. افراد با سابقه کم‌خوری عصبی یا پرخوری عصبی (Anorexia Nervosa & Bulimia Nervosa)

 

ویژگی‌های رژیم لاغری

صدها رژیم لاغری مختلف وجود دارد که ممکن است شما را سردرگم کند اما معیار فهمیدن اینکه کدام رژیم بهتر است یکسری قاعده دارد که در ادامه برایتان توضیح می‌دهیم:

1. یک رژیم خوب چه اهدافی را دنبال می‌کند؟

در مقوله کاهش وزن، جلوگیری از وزن گیری ساده‌ترین هدف خواهد بود. سپس کاهش 10 درصد از وزن بدن در مدت 6 ماه یک هدف مناسب است.

2. برای شروع رژیم کاهش وزن چگونه می‌توانید آماده شوید؟

در ابتدا باید میزان انگیزه برای موفقیت را مشخص کرد. در ادامه از لحاظ بیولوژیک باید به میزان متابولیسم پایه هر فرد توجه داشت که به طور طبیعی آیا متابولیسم بالایی دارد یا خیر.

 

3. در هفته چه مقدار کاهش وزن مناسب است؟

باید بدانیم کاهش وزنی اصولی خواهد بود که طی آن 0.5 تا 1 کیلوگرم در هفته وزن فرد کاهش یابد.

مقادیر بالاتر از این محدوده در طولانی مدت پاسخ مناسبی نخواهند داشت.

4. تا چه زمان باید رژیم کاهش وزن را ادامه داد؟

بر اساس وزن، در صورتی که نیاز به کاهش وزن بیش از 10 درصد وزن بدن باشد، پس از یک دوره 6 ماهه باید دوره ای را به تثبیت وزن اختصاص داد و در کنار آن برنامه ورزشی و رفتاری متناسبی طراحی کرد. سپس بعد از دوره تثبیت، مجدد می‌توان فاز بعدی رژیم لاغری را شروع کرد.

5. در طول 6 ماه چه مقدار می توان کاهش وزن داشت؟

با نرخ 10 درصد کاهش وزن، 13 تا 26 کیلوگرم کاهش وزن را می‌توان برای فرد چاق متصور بود.

6. آیا کاهش وزن سریع خطری خواهد داشت؟

کاهش وزن سریع با بروز سنگ‌های صفراوی و اختلال آب و الکترولیت در بدن در ارتباط است.

7. انرژی دریافتی روزانه یک فرد چاق باید چه مقدار باشد؟

معمولا در ابتدا باید دریافت انرژی روزانه بین 500 تا 1000 کالری در روز نسبت به نیاز فرد کاهش یابد.

برای شروع، کاهش متعادل انرژی دریافتی برای عموم افراد چاق بهترین روش خواهد بود و در ادامه ممکن است در مراحلی کاهش‌های بیشتری در انرژی دریافتی نیاز باشد.

8. نهایتا تا چه میزان می توان انرژی دریافتی را کاهش داد؟

رژیم لاغری دارای انرژی کمتر از نیاز فرد چاق است ولی نباید این میزان از 1200 کیلوکالری در روز کمتر باشد و در موارد خاص بر اساس تشخیص، می‌تواند از این مقدار نیز کمتر باشد ولی تحت هیچ شرایطی این رژیم غذایی نباید کمتر از 800 کیلوکالری در روز تعیین شود.

9. آیا رژیم لاغری بسیار کم کالری مفید است؟

مطالعات در جهان نشان داده‌اند که رژیم‌های بسیار کم کالری در طولانی مدت بازده مناسبی نداشته‌اند.

این رژیم‌ها باعث بروز فشارهای روانی متعدد در افراد شده‌اند.

از طرفی این رژیم‌ها نیاز به پایش بسیار دقیق توسط مشاور تغذیه و مکمل‌یاری خواهند داشت.

پاسخ این سه سوال اخیر که درمورد میزان مصرف مواد غذایی در رژیم لاغری بود را در مطلب “چقدر بخوریم تا لاغر شویم” به صورت کاملا مفصل توضیح داده‌ایم که توصیه می‌کنیم حتما آن را بخوانید تا ابهامی در ذهنتان باقی نماند.

10. آیا کاهش دریافت چربی برای کاهش وزن کافی است؟

خیر، چربی‌ها از منابع انرژی با چگالی بالا هستند. به این معنا که در مقادیر کم، حاوی انرژی زیادی می‌باشند و محدودیت آن می‌تواند به کاهش وزن کمک کند ولی این کاهش زمانی پاسخگو خواهد بود که کل کالری دریافتی روزانه محدود شده باشد.

 

11. آیا استفاده از مکمل‌های کاهش وزن (به اصطلاح چربی سوزها) موثر است؟

مکمل‌های کاهش وزن انواع مختلف و عملکردهای متفاوتی دارند که گاهی در صورت تجویز متخصص می‌توانند در کنار رژیم مصرف شوند.

این موضوع را به طور کامل در مطلب “بهترین مکمل های غذایی برای کاهش وزن و چربی سوزی” و مطلب “8 قرص لاغری پرفروش در دنیا” مورد ارزیابی قرار داده‌ایم که می‌توانید مطالعه کنید.

در این مطلب مکانیزم عملکرد این مکمل‌ها به طور مختصر و مفید توضیح داده شده و همچنین بهترین مکمل‌های حال حاضر را نیز عنوان کرده‌ایم.

12. علاوه بر کالری و انرژی چه موارد دیگری در رژیم لاغری اهمیت دارد؟

1. نسبت ترکیب درشت مغذی های رژیم غذایی(مقادیر پروتئین، کربوهیدرات و چربی دریافتی)
2. بررسی جدول ارزش غذایی مندرج در برچسب محصولات غذایی
3. تغییر عادات خرید کردن. انتخاب مواد غذایی کم کالری برای خرید
4. توجه به نحوه آماده سازی غذا(عدم استفاده از غذاهای سرخ کردنی، فست فود‌ها و…)
5. دریافت آب کافی
6. کاهش اندازه ظروف و لوازم مورد استفاده در غذا خوردن
7. قطع مصرف الکل

معرفی رژیم‌های لاغری

طبق آخرین رده‌بندی جهانی توسط مجله معتبر یواس نیوز رژیم‌های لاغری محبوب در جهان به ترتیب عبارتند از:

1. رژیم‌های اختصاصی

 

رژیم‌هایی که توسط متخصصین و کارشناسان تغذیه در مطب‌ها و کلینیک‌های تغذیه با در نظر گرفتن ریز جزئیات محدودیت‌ها و شرایط خاص افراد تنظیم می‌شوند و با دوره‌‌های منظم هفتگی ادامه پیدا می‌کنند.

2. رژیم‌های اختصاصی غیرحضوری و اینترنتی

 

رژیم‌هایی که توسط متخصصین و کارشناسان تغذیه به صورت مجازی و از طریق اینترنت با در نظر گرفتن ریز جزئیات محدودیت‌ها و شرایط خاص افراد تنظیم می‌شوند و با دوره‌‌های منظم هفتگی ادامه پیدا می‌کنند.

 

3. رژیم غذایی دش (DASH)

 

رژیم لاغری دَش یا رژیم فشارخون‌کاه یک رژیم غذایی است که از سوی سازمان ملی قلب، شش و خون آمریکا برای جلوگیری و مهار فشار خون بالا، گسترش داده می‌شود. برنامه خوراکی دش سرشار از میوه، سبزیجات، غلات کامل، و خوراکی‌های شیری کم چرب؛ دارای گوشت، ماهی، آجیل و حبوبات؛ و دارای میزان کمی از خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های شیرین شده با شکر، گوشت قرمز، و چربی‌های افزودنی است. افزون بر اثراتش روی فشار خون، این برنامه خوراکی به‌عنوان رویکردی متوازن برای تغذیه همگان طراحی شده است.

 

5. رژیم مدیترانه‌ای

 

رژیم غذایی مدیترانه‌ای یک رژیم غذایی جدید است که از نوع تغذیه سنتی مردم یونان، اسپانیا، ایتالیا و مراکش الهام گرفته شده است. اساس این رژیم بر مصرف نسبتاً بالای روغن زیتون، حبوبات، غلات کامل، میوه و سبزیجات و مصرف متوسط ماهی و محصولات لبنی بخصوص ماست و پنیر و نیز مصرف شراب و مصرف بسیار کم گوشت و محصولات گوشتی استوار است. رژیم مدیترانه‌ای از بسیاری از رژیم‌های متداول امروز سالم‌تر است.

پ

5. رژیم مایند (MIND)

 

این رژیم با غذاهای سالم و مفید برای مغز هدفش جلوگیری از آلزایمر است. در این رژیم از رژیم‌های دش و مدیترانه‌ای الهام گرفته شده است و تقریبا بیشتر مطالعات روی آن مثبت و موفقیت آمیز بوده است.

6. رژیم فلکسیتارین

 

این رژیم بر تغذیه گیاهی، کاهش وزن و سلامت قلب متمرکز است. آخرین مطالعات این رژیم را سالم و بی‌خطر اعلام کرده‌اند.

7. رژیم TLC

 

رژیم لاغری TLC قطع کردن کلسترول بالا را هدف قرار داده است و هدفش کاهش 8 تا 10 درصدی میزان کستترول بد LDL در 6 هفته است. این رژیم لاغری توسط سازمان جهانی برنامه مطالعاتی کلسترول ابداع شده است. این برنامه ذاتا هدف کاهش وزن را دنبال نمی‌کند اما در مواردی این مورد حاصل شده است.

8. رژیم ولیومتریک

 

هدف در این رژیم کاهش وزن است و هفته‌ای 0.5 تا 1 کیلوگرم کاهش وزن در آن تضمین شده است. این رژیم بر پایه غذاهای با انرژی پایین است. در این رژیم حجم زیاد است اما کالری پایین و متخصصان آن را رژیمی سالم و متعادل دانسته‌اند.

9. رژیم جنی کریگ

 

این رژیم توسط دکتر جنی کریگ ابداع شده و هفته‌ای 1 کیلوگرم کاهش وزن در آن ضمانت شده است. در این رژیم محدودیت روی کربوهیدرات، چربی و پروتئین‌ها به شکلی حساب شده اعمال می‌شود.

10. رژیم اُرنیش

 

این رژیم لاغری دوست دار قلب است. اهدافی نظیر کاهش فشار خون، حمایت دیابتی‌ها و کاهش وزن پشت آن است. در کوتاه‌ترین تعریف اُرنیش رژیمی متغیر است، اثبات شده که بی‌خطر است، ارزان قیمت نیست و دنبال کردن آن سخت است.

 

11. رژیم گیاهخواری

 

رژیمی که صرفا بر گیاهان متمرکز باشد لزوما سالم و بی‌خطر نیست. البته اگر دستورالعمل‌های خاصی در آن لحاظ شود می‌تواند این مشکل را برطرف کند. این رژیم همانگونه است. قواعد خاصی دارد که باید حتما رعایت شوند وگرنه خطرناک خواهد بود.

12. رژیم سنتی آسیایی

 

این رژیم با هدف جلوگیری از بیماری‌های قلبی و افزایش سلامت و همچنین کاهش وزن ابداع شده است. ادعا می‌شود این سبک غذایی در دراز مدت شانس وقوع سرطان را کاهش می‌دهد و رژیمی با چربی پایین و متمرکز بر برنج، سبزیجات، میوه تازه، ماهی و کمی گوشت قرمز است. نبود کلسیم کافی از جمله ایرادات وارد به آن است.

13. رژیم اکو-اتکینز

نسخه ارتقا یافته رژیم اتکینز معروف است. این رژیم 3.6 کیلوگرم کاهش وزن در هر ماه را ادعا می‌کند و هدفش افزایش سلامت قلب و کاهش وزن است. با وجود اینکه بهبودهای زیادی نسبت به رژیم اتکینز داشته است اما همچنان به علت چربی بالا و کربوهیدرات پایین مورد انتقاد متخصصان تغذیه است.

14. رژیم ساحل جنوبی

رژیم ساحل جنوبی بر انتخاب مناسب کربوهیدرات و چربی‌ها متمرکز است و هدفش کاهش وزن و سلامت قلب است. این رژیم چند فاز دارد و بیشتر افراد در دو هفته اول حداقل 3.6 کیلوگرم با این رژیم کم می‌کنند. بالا بودن چربی، کم بودن پتاسیم و کربوهیدرات از ایرادات آن است. همچنین برای کسانی که مشکلات کلیوی دارند به علت پروتئین بالا مناسب نیست.

15. رژیم ماکروبیوتیک

رژیم ماکروبیوتیک بیشتر هدفش افزایش سطح سلامت و پیشگیری از بروز بیماری‌هاست و بر کاهش وزن متمرکز نیست. این رژیم به صورت عمومی ممکن است نیازهای خاص افراد را در نظر نگیرد و از این بابت مورد نگرانی متخصصان تغذیه است.

رژیم کانادایی با تغییرات ناگهانی و شدید در برنامه غذایی، می‌تواند سبب کاهش وزن زیاد در زمانی کوتاه شود. کل مواد غذایی مصرفی در این رژیم معمولا در 3 وعده اصلی خلاصه می شود.

اهداف این رژیم کمک به طبیعت، ارتقای سلامت و در درجه آخر کاهش وزن است. در رژیم غذایی خام خواری، تنها از غذاهای نپخته و غذاهایی که در طبیعت وجود داشته و کسی آنها را آماده مصرف نکرده است استفاده می‌کنند. این رژیم با وجود تئوری زیبایی که دارد به علت پشتیبانی نکردن از غذاهای طبخ شده ناقص است.

رژیم غذایی کتوژنیک (اغلب به شکل خلاصه کتو نامیده می شود) یک رژیم غذایی با کربوهیدرات پایین و چربی بالاست. کار اصلی این رژیم آن است که کربوهیدرات ورودی برای بدن را کاهش داده و در ازای آن چربی را افزایش می هد. این کاهش کربوهیدرات ها باعث می شود تا بدن شما در یک حالت متابولیسمی به نام کتوسیس قرار بگیرد.

رژیم اتکینز یک رژیم کم کربوهیدرات است. در این رژیم ادعا می‌شود که با خوردن پروتئین و چربی کاهش وزن پیدا می‌کنید تا زمانی که از غذاهای پر کربوهیدرات اجتناب نمایید. این رژیم غذایی عمدتاً به دلیل چربی اشباع بالا، توسط نهادهای سلامتی ناسالم در نظر گرفته شده است.

رژیمی ابداع شده توسط دکتر دوکان فرانسوی که ادعا می‌شود در طی یک هفته می‌توان 10 پوند با آن وزن کم کرد. این رژیم بر پروتئین تمرکز دارد و صرفا شمارش کالری را ناکافی می‌داند. این رژیم در رده بدنی رژیم‌های ناسالم قرار می‌گیرد اما با این وجود اخیرا تبلیغات تجاری زیادی روی آن در ایران آغاز شده است.